Evrim Merkezli Bilim ve Din İlişkisi
Din ve Bilim toplumsal yaşamın iki görünümüdür. Din, insanlığın düşünce tarihinin geçmişi boyunca etkili olmuş, bilim ise süreksiz ve aralıklı bir varlık gösterdikten sonra 16. yy’da önem kazanmış ve düşüncelerimizle içinde yaşadığımız kurumları etkiler olmuştur. Din ile Bilim arasında uzun ve sürekli bir çatışma var olagelmiştir.
Bilim ile Din arasındaki ilişkiye yönelik 4 görüş mevcuttur: Çatışma, bağımsızlık, diyalog, entegrasyon. Bu dört görüşü evrim’i merkeze alarak açıklamaya çalışacağız.
Çatışma kısmında Dawkins, çita ve geyik gibi kaçan-kovalayan ilişkisi içindeki iki hayvanın aynı Tanrı tarafından nasıl yaratılabileceğini sorar. Ona göre evrim, amaçlı veya akıllı bir düzenleyici olmadan da ortaya çıkabilir. Dennet’a göre evrim, anlamsız ve amaçsız bir sürecin ürünüdür. Onlara göre evrimin kabülü teizmin reddini gerektirir. Bu evrimci materyalizmin görüşüdür. Neo-Darwinizmin eleştirisinde ise Philipp Johnson, makro-evrim yerine mikro-evrim’i kabul eder. Çatışma tezi, Evrimci Natüralist ve Neo-Darwinizm’in teist eleştirmenleri tarafınca temsil edilir. Onlara göre bir insan, aynı anda hem evrim’i hem de Tanrı’yı kabul edemez.
Bağımsızlık tezine göre Bilim ile Din; yöntemleri, alanları ve insan yaşamında icra ettikleri fonksiyonları birbirinden farklı olduğu tamamen bağımsız girişimlerse aralarında bir çatışma olmamalıdır. Bağımsızlık tezi; bazı biyolog, neo-ortodoks teolog ve analitik dilcilerin yazılarındaki bilimle dinin alan ve işlevlerinin farklılığında ve diğer yazarların evrimsel tarihteki birincil ve ikincil nedensellik arasında yaptıkları ayrımda karşımıza çıkmaktadır.
Diyalog tezinin, evrim teorisi ile teolojik doktrinler arasındaki kavramsal paralellikleri araştırması bakımından Bağımsızlık Tezinden daha ileri bir adım olduğunu söyleyebiliriz. Diyalog Tezi; ilk önce karmaşıklık ve kendi kendini oluşturma ilişkisinde, daha sonra enformasyon iletişiminde ve üst-alt seviyelerdeki yukarıdan aşağıya nedensellik görüşünde olmak üzere evrim teorisi ile teolojik doktrinler arasında kavramsal bazı paralelliklerin olduğunu ifade etmektedir.
Entegrasyon Tezi üç farklı versiyondan oluşmaktadır. Burada doğal teoloji, evrimsel düzen iddiaları taşır. Doğa teolojisi, Tanrının evrim aracılığıyla sürekli yaratılmasına ilişkin kavramlarla temsil edilir. Süreç felsefesinin sistematik sentezi ise evrimsel görüşlerden yararlanmaktadır. Sunulan argümanlar genellikle bilim, teoloji ve metafizikten yola çıkmaktadır.
Hasan Salih Kaymaz
KAYNAKÇA:
Ian Graeme Barbour: Bilim ve Din; Çatışma - Ayrışma - Uzlaşma
Bertrand Russel: Din ile Bilim
Bilim ile Din arasındaki ilişkiye yönelik 4 görüş mevcuttur: Çatışma, bağımsızlık, diyalog, entegrasyon. Bu dört görüşü evrim’i merkeze alarak açıklamaya çalışacağız.
Çatışma kısmında Dawkins, çita ve geyik gibi kaçan-kovalayan ilişkisi içindeki iki hayvanın aynı Tanrı tarafından nasıl yaratılabileceğini sorar. Ona göre evrim, amaçlı veya akıllı bir düzenleyici olmadan da ortaya çıkabilir. Dennet’a göre evrim, anlamsız ve amaçsız bir sürecin ürünüdür. Onlara göre evrimin kabülü teizmin reddini gerektirir. Bu evrimci materyalizmin görüşüdür. Neo-Darwinizmin eleştirisinde ise Philipp Johnson, makro-evrim yerine mikro-evrim’i kabul eder. Çatışma tezi, Evrimci Natüralist ve Neo-Darwinizm’in teist eleştirmenleri tarafınca temsil edilir. Onlara göre bir insan, aynı anda hem evrim’i hem de Tanrı’yı kabul edemez.
Bağımsızlık tezine göre Bilim ile Din; yöntemleri, alanları ve insan yaşamında icra ettikleri fonksiyonları birbirinden farklı olduğu tamamen bağımsız girişimlerse aralarında bir çatışma olmamalıdır. Bağımsızlık tezi; bazı biyolog, neo-ortodoks teolog ve analitik dilcilerin yazılarındaki bilimle dinin alan ve işlevlerinin farklılığında ve diğer yazarların evrimsel tarihteki birincil ve ikincil nedensellik arasında yaptıkları ayrımda karşımıza çıkmaktadır.
Diyalog tezinin, evrim teorisi ile teolojik doktrinler arasındaki kavramsal paralellikleri araştırması bakımından Bağımsızlık Tezinden daha ileri bir adım olduğunu söyleyebiliriz. Diyalog Tezi; ilk önce karmaşıklık ve kendi kendini oluşturma ilişkisinde, daha sonra enformasyon iletişiminde ve üst-alt seviyelerdeki yukarıdan aşağıya nedensellik görüşünde olmak üzere evrim teorisi ile teolojik doktrinler arasında kavramsal bazı paralelliklerin olduğunu ifade etmektedir.
Entegrasyon Tezi üç farklı versiyondan oluşmaktadır. Burada doğal teoloji, evrimsel düzen iddiaları taşır. Doğa teolojisi, Tanrının evrim aracılığıyla sürekli yaratılmasına ilişkin kavramlarla temsil edilir. Süreç felsefesinin sistematik sentezi ise evrimsel görüşlerden yararlanmaktadır. Sunulan argümanlar genellikle bilim, teoloji ve metafizikten yola çıkmaktadır.
Hasan Salih Kaymaz
KAYNAKÇA:
Ian Graeme Barbour: Bilim ve Din; Çatışma - Ayrışma - Uzlaşma
Bertrand Russel: Din ile Bilim
Yorumlar
Yorum Gönder